Abin da bincike ya gano na musabbabin annobar cutar ƙoda a Jihar Yobe

Sakamakon binciken ya ce ba komai ne ke haifar da annobar cutar ƙodar ba face gurbatar sinadarin dalma, ko ɓurɓushin ƙarafa da ke gurɓata ruwan da mutanen yankin ke sha.

By
Cibiyar Binciken Ciwon Koda ta Jam'iar Jihar Yobe / Others

Ciwon Koda a Jihar Yobe: Bincike Ya Gano Musabbabin Matsalar

Wani bincike da aka gudanar a Jihar Yobe, Nijeriya, ya gano musabbabin yawaitar ciwon koda da ya daɗe yana addabar al’ummar jihar.

Sakamakon binciken ya nuna cewa gurbatar sinadarin dalma da ɓurɓushin ƙarafa suna daga cikin abubuwan da ke haifar da wannan annoba.

Wannan bincike ya fito ne daga Cibiyar Bincike da Horarwa ta Jami’ar Jihar Yobe, BioRTC, wanda ya yi nazari kan al’ummomin da ke kusa da Kogin Yobe, musamman ma Gashua da Jakusko, inda ciwon koda ya jawo mutuwar mutane da dama.

Tawagar Binciken

Farfesa Mahmoud Maina, wanda shi ne Darakta a cibiyar BioRTC, ya jagoranci wannan bincike tare da tawagar ƙwararru 50 daga Nijeriya da ƙasashen duniya kamar Birtaniya, Amurka, da Ghana.

Tawagar ta gudanar da gwaje-gwaje kan samfuran ruwa, fitsari, da jini daga al’ummomin yankin, tare da nazarin kayayyakin abinci da ƙasar noma.

Wannan bincike ya yi nuni da cewa akwai gurbatar ruwa a yankin, wanda ke jawo yawaitar ciwon koda.

Ɓurɓushin Karafa

Sakamakon binciken ya nuna cewa samfurin ruwa daga Gashua cike yake da ɓurɓushin dalma da ƙarafa. Farfesa Maina ya bayyana cewa waɗannan ɓurɓushin ƙarafa suna da alaƙa da cutar koda mai tsanani.

A yanayi na yau da kullum, bai kamata su kasance a muhallin da ɗan’adam ke rayuwa ba, domin suna iya haifar da wasu cututtuka kamar kyansa da cutar mantuwa ta dimentia.

Masu Fuskantar Hadari

Binciken ya gano cewa masunta da ke yankin suna fuskantar haɗarin kamuwa da cutar fiye da sauran rukunin mutane.

Wannan ba batu ne kawai da ya shafi gurbatar muhalli ba; binciken ya tabbatar da cewa akwai cututtuka da dama da mutane ke fama da su, wanda ke rura wutar annobar cutar koda a yankin, kamar hawan jini da ciwon siga.

Hanyoyin Magance Cutar

Domin yaƙar cutar, cibiyar BioRTC tana amfani da fasahar zamani da ta haɗa da ƙwayoyin halittar ɗan’adam da aka ƙirƙira a dakin bincike, wato Induced Pluripotent Stem Cells.

Wannan yana bai wa masana kimiyya damar ɗaukar samfurin jini da kuma ƙirƙirar ƙwayoyin halitta a ɗakin gwaje-gwaje don nazarin cututtuka ba tare da buƙatar yin biopsy mai haɗari ba.

Cibiyar Binciken da Cigaban Kimiyya

Cibiyar binciken ta Jami’ar Yobe ta lashe fiye da naira biliyan shida a kayan aikin da aka samar mata, wanda ya sa Nijeriya ta zama kan-gaba a fannin haɓaka magunguna da rigakafin cututtuka.

Wannan yana nuni da cewa Nijeriya na iya zama babbar cibiyar ƙirƙire-ƙirƙire a duniya idan aka sanya kuɗaɗe a fannin kimiyya da kuma magance ƙalubalen kiwon lafiya na cikin gida.

Sakamakon Binciken da Makomar Lafiya

A yayin da waɗannan sakamakon farko-farkon suka zama masu muhimmanci, ana sa ran samun cikakken rahoton binciken a watan Janairun 2026.

Farfesa Maina ya jaddada cewa ta hanyar sanya kuɗaɗe a fannin kimiyya, Nijeriya za ta iya magance matsalolin zamantakewarta.

Masana sun ce wannan bincike yana nuna cewa fahimtar wane irin ruwa muke sha, shi ne mataki na farko na ceton rayukan al’umma daga kamuwa da cututtuka.

Kammalawa

Binciken da aka gudanar a Jihar Yobe ya bayyana cewa gurbatar ruwa da ɓurɓushin ƙarafa suna daga cikin manyan musabbabin yawaitar ciwon koda a yankin.

Wannan yana nuni da cewa akwai bukatar gaggawa wajen magance wannan matsala ta hanyar inganta tsarin kiwon lafiya da kuma kula da muhalli.

Al’ummar Yobe na fuskantar kalubale da dama, amma tare da haɗin gwiwa daga masana da hukumomi, akwai fata na samun sauƙi daga wannan annoba.