Na Yahya Habil
Sio siri kwamba uanzishaji wa biashara ndogo ndogo umekuwa swala muhimu barani.
Pamoja na ongezeko lao la idadi, waanzishaji biashara za kidijitali Afrika wamekuwa wakipinga dhana potofu zilizoenea kuhusu bara na kuunda upya mitazamo.
Muhimu zaidi ni kwamba wameibuka kuwa washikadau wakuu katika uchumi wa Afrika, kwani wameonekana kuwa na matokeo chanya katika uchumi wa nchi kadhaa za Afrika, hivyo kuonyesha uwezo wao wa kulipeleka bara hilo katika nguvu ya kiuchumi.
Afrika ina idadi ya vijana wenye ari ya ujasiriamali. Takriban asili mia 60% ya wakazi wa Afrika wako chini ya umri wa miaka 25 na hii inaifanya Afrika kuwa bara changa zaidi duniani.
Hii inaangazia uwezekano mkubwa wa uvumbuzi unaoongozwa na vijana, ujasiriamali na ukuaji wa uchumi barani Afrika.
Licha ya kukabiliwa na changamoto kama vile ukosefu wa ajira na umaskini, baadhi ya nchi zimetumia nguvu na vipaji vya vijana ili kusukuma maendeleo, na kutoa mwanga wa matumaini kwa bara zima na hatimaye kubadilisha hali ya uchumi.
Biashara mpya za kidijitali Afrika zinazalisha ajira, mapato ya kodi, na uwekezaji wa kigeni, na hivyo kutoa matumaini katika bara hilo.
Idadi ya nafasi za kazi zilizoundwa na waanzilishi wanaofadhiliwa imeongezeka, na kuonyesha athari zao chanya kwa uchumi wa Afrika
Zaidi ya hayo, uanzishaji huu ni tasnia ya sekta za mseto kama vile nishati, kilimo, huduma ya afya, usafirishaji, vifaa na wafanyikazi, na kuchangia ukuaji wa uchumi.
Uzalishaji wao wa kuvutia wa mapato na uwezo wa kuvutia uwekezaji ni mfano wa uwezo wao wa kuendesha pato la taifa la Afrika na ustawi.
Nchi za Kiafrika kama Kenya, Rwanda, na Nigeria zinaongoza mapinduzi ya kiuchumi barani, zikijiweka kama maeneo ya ujasiriamali.
Nchi hizi zimeshuhudia kuongezeka kwa shughuli za uanzishaji, huku biashara zao nyingi za nyumbani zikivutia uwekezaji mkubwa wa kigeni, ambao mwishowe husaidia wanaoanzisha kuongeza uwepo katika nchi nyingi za Kiafrika.
Uwekezaji huu pia huleta utaalam muhimu na mitandao inayochangia mafanikio ya wanaoanzisha.
Kenya, kwa mfano, imeibuka kama mchezaji mashuhuri katika mfumo wa ikolojia wa Afrika.
Imevutia maslahi ya kimataifa, na kuifanya kuwa mahali pazuri kwa wanaoanzisha bishara.
Sasa inakaribisha waanzilishi wapya wa biashara wa kipekee ambao kwa kweli hutumia sifa maalum za Kiafrika. Mfano mmoja wa uanzishaji ni M-Kopa Solar, ambayo hutoa suluhu za nishati ya jua kwa wateja wasio na umeme ya taifa.
Kampuni hiyo imevutia uwekezaji mkubwa wa kigeni, na uwekezaji mkubwa wa dola milioni 50 kutoka kwa Shirika la Fedha la Kimataifa (IFC), mwanachama wa Kundi la Benki ya Dunia.
Uwekezaji huu umesaidia M-Kopa Solar kupanua shughuli zake na kufikia wateja wengi zaidi kote nchini Kenya na nchi nyingine za Afrika.
Mfano mwingine ni Twiga Foods, ambayo ni kiwanda cha teknolojia ya kilimo cha Kenya ambacho kinawaunganisha wakulima na wauzaji reja reja kupitia jukwaa lake la mtandaoni na kuleta mapinduzi katika usambazaji wa mazao mapya.
Kampuni hiyo imevutia uwekezaji mkubwa wa kigeni, ikiwa ni pamoja na uwekezaji wa dola milioni 30 unaoongozwa na Goldman Sachs.
Ufadhili huu umeiwezesha Twiga Foods kupanua shughuli zake, kuboresha upatikanaji wa masoko kwa wakulima, na kurahisisha usambazaji wa mazao, na kuwanufaisha wakulima na wauzaji reja reja.
Vile vile, Rwanda imeunda mazingira mazuri kwa wanaoanza kustawi.
Dhamira ya serikali ya kukuza ujasiriamali na umuhimu wa kijiografia wa nchi, imewafanya waanzishaji wa biashara Rwanda kuchukua fursa za kuendeleza uvumbuzi katika sekta zote.
Hili linadhihirika kupitia kampuni nyingi zinazoanza, kama vile Zipline – kampuni ya Rwanda ambayo inaendesha mtandao mkubwa zaidi wa utoaji wa vifaa vya matibabu duniani kwa ndege zisizo na rubani.
Kampuni hiyo imepokea uwekezaji mkubwa wa kigeni, ikiwa ni pamoja na uwekezaji wa dola milioni 190 unaoongozwa na Baillie Gifford, kampuni ya uwekezaji ya Scotland, na Temasek, kampuni ya uwekezaji ya Singapore.
Ufadhili huu umeruhusu Zipline kupanua huduma zake za utoaji wa ndege zisizo na rubani kote nchini Rwanda na nchi zingine, kutoa vifaa muhimu vya matibabu kwa maeneo ya mbali.
Kasha ni biashara nyingine mpya ambayo ni maalum kwa wanawake, ambao unaonyesha msukumo mkubwa wa Afrika pia kuelekea usawa wa kijinsia.
Huendesha jukwaa la 'e-commerce' kwa afya ya wanawake na bidhaa za utunzaji wa kibinafsi. Kampuni hiyo imevutia uwekezaji wa kigeni, ikiwa ni pamoja na ufadhili kutoka kwa Shirika la Fedha la Kimataifa (IFC) na Finnfund, kampuni ya fedha ya maendeleo ya Finland.
Uwekezaji huu umeiwezesha Kasha kupanua wigo wa bidhaa zake, kuongeza uwezo wake wa usafirishaji, na kufikia wanawake zaidi na bidhaa muhimu za afya na utunzaji wa kibinafsi.
Nigeria ni mojawapo ya nchi zenye uchumi mkubwa zaidi barani Afrika na inatoa ardhi yenye rotuba ya biashara.
Pamoja na idadi ya watu inayoongezeka, eneo la kimkakati, na mfumo wa kiteknolojia wa kusisimua, biashara mpya ya kiteknolojia nchini Nigeria zimevutia uwekezaji mkubwa wa kigeni, pia.
Kwa mfano 'Andela', ambayo inaonyesha wazi kundi kubwa la ujuzi wa wenyeji nchini.
Ni biashara ambayo inazalisha wataalamu wa programu za mitandao, wenye ujuzi wa Kiafrika kwa makampuni ya kimataifa ya teknolojia.
Kampuni hiyo imevutia uwekezaji mkubwa wa kigeni, ikijumuisha awamu ya ufadhili ya $40 milioni iliyoongozwa na CRE Venture Capital na Washirika wa DBL.
Motisha wa ukuaji
Uwekezaji huu umeruhusu Andela kuongeza shughuli zake, kutoa mafunzo kwa watengenezaji zaidi, na kupanua ufikiaji wake zaidi ya Nigeria hadi nchi zingine za Kiafrika.
Kobo360 pia ni mfano wa kuanza unaoonyesha ustadi wa Afrika katika kushughulikia mahitaji yake yenyewe.
Ni bishara mpya ambayo hutoa jukwaa la vifaa vinavyohitajika kuunganisha biashara na huduma za kuaminika za uchukuzi.
Kampuni hii imepokea uwekezaji wa kigeni, ikiwa ni pamoja na Mfululizo wa $ 30 milioni, mzunguko wa ufadhili unaoongozwa na Goldman Sachs.
Ufadhili huu umewezesha Kobo360 kupanua meli yake, kuboresha jukwaa lake la teknolojia, na kuanzisha uwepo thabiti katika tasnia ya usafirishaji kote Afrika.
Nguvu ya mageuzi ya wanaoanza katika mazingira ya kiuchumi ya Afrika haiwezi kupuuzwa.
Biashara hizi za kibunifu zina uwezo wa kuunda upya mustakabali wa bara hili, lakini mafanikio yake yanategemea kushinda changamoto kubwa na kuunda mazingira yanayofaa kwa ukuaji.
Kukabiliana na masuala kama vile rushwa, kuhakikisha uhuru wa kujieleza, na kuboresha miundombinu ni hatua muhimu ya kuelekea kufungua uwezo wa kijasiriamali wa Afrika na maendeleo ya kiuchumi.
Uwezeshaji na ukuaji wa uchumi unaoshuhudiwa kupitia uanzishaji huu unaipa Afrika mustakabali mzuri.
Yahya Habil ni mwandishi wa habari wa kujitegemea wa Libya anayeangazia maswala ya Afrika na kwa sasa ni mfanyakazi wa ndani katika taasisi ya wasomi yenye makao yake Abu Dhabi.
Kanusho: Maoni yaliyotolewa na mwandishi si lazima yaakisi maoni, maoni na sera za uhariri z a TRT Afrika
