Shugaban Turkiyya Recep Tayyip Erdogan a ranar Asabar ya yi gargaɗin cewa Tekun kada a kuskura Bahar Aswad ya zama fagen fama tsakanin Rasha da Ukraine, yana mai cewa ƙara yawaitar hare-hare na iya faɗaɗa rikicin da barazana ga muhimman hanyoyin kasuwancin teku.

Yayin da yake magana da 'yan jarida a jirgin dawowarsa daga Taron Sulhu da Aminci na Duniya a babban birnin Turkmenistan, Ashgabat, Erdogan ya ce harin da aka kai kwanan nan ya nuna haɗarin faɗaɗar rikicin daga yakin Ukraine zuwa Tekun Bahar Aswad.

"Bai kamata a mayar da Bahar Aswad fagen fama ba. Wannan ba zai amfani Rasha ko Ukraine ba," in ji Erdogan, a cewar kamfanin dillancin labarai na Anadolu ta gwamnati ta Turkiyya. "Kowa na bukatar tafiya a cikin salama a cikin Bahar Aswad."

Maganarsa ta biyo bayan rahoton cewa an lalata wani jirgin ruwa wanda wani kamfanin Turkiyya ke gudanar da ayyukansa a wani hari a tashar jiragen ruwa ta Chornomorsk a Ukraine.

Erdogan ya ce lamarin ya ƙara tabbatar da gargaɗin Ankara na dogon lokaci game da haɗarin da ke jiragen farar-hula za su shiga da kuma zaman lafiyar yankin idan rikici ya ƙara tsananta a tekun.

Kira a dakatar da rikici da tattaunawa

Tashin hankali ya ƙara ƙaruwa bayan Shugaban Rasha Vladimir Putin ya yi gargaɗi a makon da ya gabata kan cewa Moscow na iya ƙara kai hare-hare kan tashoshin Ukraine kuma zai iya la'akari da kai hari kan jiragen ƙasashen da ke goyon bayan Kiev, idan hare-haren kan tankunan mai na Rasha suka ci gaba.

Erdogan ya ce Turkiyya na ci gaba da tura buƙatun sauƙaƙa rikici da tattaunawa, yana mai nuna cewa Ankara ta jima tana fafutukar kare Bahar Aswad daga rikici tun bayan fara yaƙin. Ya ƙara da cewa tafiyar jiragen ruwa cikin salama ba wai ga ɓangarorin da ke yaki kaɗai yake da muhimmanci ba, har ma ga hanyoyin isar da abinci ga duniya waɗanda suka dogara kan hanyoyin Bahar Aswad.

Shugaban Turkiyya ya ƙara da cewa ya tattauna game da yaki da ƙoƙarin samun zaman lafiya a lokacin ganawarsa da Putin a Turkmenistan, inda ya maimaita matsayar Ankara kuma ya yi maraba da sabbin ƙoƙarin diflomasiyya. Erdogan ya ce ya nuna goyon baya ga ƙoƙarin tattaunawar da Shugaba Donald Trump na Amurka ke jagoranta kuma ya nuna shirin Turkiyya na bayar da gudummawa ga kowace sahihiyar hanyar zaman lafiya.

"Zaman lafiya ba nesa yake ba, muna iya ganinsa," in ji Erdogan, yana ƙarawa da cewa Putin ya san matsayin Ankara da shirinta na taka rawa mai amfani.

"Dorewar kwanciyar hankali ya dogara ne da matakan a zahiri"

Baya ga Ukraine, Erdogan ya tattauna batutuwan yankin da na duniya, ciki har da abin da ya kira farmakin Isra'ila a Gabas Ta Tsakiya.

Erdogan ya yi matuƙar suka ga Isra'ila, yana cewa dole ne ta kawar da abin da ya kwatanta a matsayin matsalar tsaro da ke ƙaruwa kuma ta cika alkawuranta na tsagaita wuta baki ɗaya.

"Isra'ila dole ta kiyaye alkawuranta, ta bi sharuɗɗan tsagaita wuta gaba ɗaya, ta kuma ba da damar rayuwa a Gaza ta koma yadda take," in ji shi.

Erdogan ya yi gargaɗin cewa kasa cika sharuɗɗan tsagaita wuta na iya haifar da sabon rashin daidaito da bala'in jinƙai a cikin yankin.

Ya ce ɗorewar kwanciyar hankali na buƙatar matakai na zahiri don sauƙaƙa yanayin a ƙasa da girmama yarjejeniyoyin da aka riga aka cimma.

Dangantakar Turkiyya da Tarayyar Turai da Syria

Yunƙurin Turkiyya na dogon lokaci na shiga Tarayyar Turai ya tsaya cak. Ya ce dangantakar EU da Turkiyya za ta yi amfani idan kungiyar ta yi dabaru da hangen nesa kuma ta ɗauki matakai na zahiri don ci gaba da tattaunawar shiga.

Har ila yau ya jaddada muhimmancin yarjejeniyar 10 ga Maris da ta shafi Syria, yana mai cewa tana da matuƙar muhimmanci ga makomar yankin kuma cikar aiwatar da ita zai haifar da mafi kyawun sakamako.

Maganganun Erdogan suna nuna aikin da Turkiyya ke yi na daidaita diflomasiyya, yayin da take ƙoƙarin ci gaba da tattaunawa da Rasha da Ukraine, zaman lafiya a yankin, zama mai shiga tsakani, tare da matsa wa Isra'ila kan Gaza da kuma ƙarfafa sake shiga tattaunawar daga abokan yammacin duniya.