Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan Jumamosi alionya kwamba Bahari Nyeusi haiwezi kuwa uwanja wa makabiliano kati ya Urusi na Ukrain, akisema kwamba kuongezeka kwa mashambulizi kunaweza kupanua mzozo na kutishia njia muhimu za biashara za baharini.

Akizungumza na waandishi wa habari akiwa kwenye ndege ya kurudi kutoka Jukwaa la Kimataifa la Amani na Uaminifu mjini Ashgabat, mji mkuu wa Turkmenistan, Erdogan alisema mashambulizi ya hivi karibuni yameonyesha hatari ya uenezaji wa vita vya Ukrain ndani ya eneo la Bahari Nyeusi.

"Bahari Nyeusi haipaswi kuonekana kama eneo la mapigano. Hili halitawafaidi Urusi wala Ukrain," Erdogan alisema, kwa mujibu wa shirika la habari la serikali la Uturuki, Anadolu. "Kila mtu anahitaji urambazaji salama katika Bahari Nyeusi."

Maneno yake yaliibuka baada ya meli yenye bendera ya kigeni inayofunguliwa na kampuni ya Uturuki kuharibiwa katika shambulizi kwenye Bandari ya Chornomorsk nchini Ukraina.

Erdogan alisema tukio hilo liliimarisha onyo la muda mrefu la Ankara kuhusu hatari kwa usafirishaji wa kiraia na utulivu wa kikanda ikiwa uhasama utaongezeka baharini.

Maombi ya kupunguza mvutano na mazungumzo

Mvutano umeongezeka zaidi baada ya Rais wa Urusi Vladimir Putin kutishia wiki iliyopita kwamba Moscow inaweza kuongeza mashambulizi dhidi ya bandari za Ukrain na inaweza kuzingatia kulenga meli za nchi zinazounga mkono Kiev, iwapo mashambulizi dhidi ya meli za mafuta za Urusi yataendelea.

Erdogan alisema Uturuki inaendelea kusukuma kupunguza mvutano na mazungumzo, akibainisha kuwa Ankara imekuwa ikipigia msitari kuhifadhi Bahari Nyeusi isiyoingia katika ongezeko la kijeshi tangu kuanza kwa vita. Aliongeza kwamba urambazaji salama ni muhimu sio tu kwa pande zinazozozana, bali pia kwa misururu ya kimataifa ya usambazaji wa chakula na nishati inayotegemea njia za Bahari Nyeusi.

Kiongozi wa Uturuki pia alisema alijadili vita na juhudi pana za amani wakati wa mkutano wake na Putin nchini Turkmenistan, akirudia msimamo wa Ankara na kukaribisha mipango mipya ya kidiplomasia. Erdogan alisema alielezea msaada kwa jitihada za mazungumzo zilizoongozwa na Rais wa Marekani Donald Trump na kuonyesha kuwa Türkiye iko tayari kuchangia katika mchakato wowote wa amani unaotambulika.

"Amani si mbali, tunaiona," Erdogan alisema, akiongeza kwamba Putin anafahamu msimamo wa Ankara na utayari wake kuchukua jukumu la kujenga.

Utulivu wa kudumu unategemea hatua thabiti

Mbali na suala la Ukrain, Erdogan alizungumzia masuala ya kikanda na kimataifa, ikiwa ni pamoja na ukandamizaji wa Israel katika Mashariki ya Kati.

Erdogan alikashifu vikali Israel, akisema lazima iondoe kile alichokiita tatizo linaloongezeka la usalama na itimize kikamilifu ahadi zake za kusitisha mapigano.

"Israel lazima ithibitishe ahadi zake, itimize kikamilifu kusitisha mapigano, na iruhusu maisha Gaza yarudi kawaida," alisema.

Erdogan alionya kwamba kushindwa kuheshimu masharti ya kusitisha mapigano kunaweza kusababisha kutokwisha kwa utulivu na janga la kibinadamu katika ukanda huo.

Alisema utulivu wa kudumu unategemea hatua maalum za kuboresha hali katika ardhi na kuheshimu makubaliano yaliyofikiwa tayari.

Uhusiano wa Uturuki-EU, Syria

Jitihada za muda mrefu za Uturuki za kujiunga na Umoja wa Ulaya. Alisema uhusiano wa EU-Türkiye utafaidika ikiwa umoja huo utapitisha dira ya kimkakati zaidi na kuchukua hatua madhubuti kuendeleza mazungumzo ya kujiunga.

Alisisitiza pia umuhimu wa makubaliano ya Machi 10 yaliyohusiana na Syria, akisema ni muhimu kwa mustakabali wa eneo na kwamba utekelezaji wake kamili utaleta matokeo bora zaidi.

Maneno ya Erdogan yanaakisi mchakato mpana wa kidiplomasia wa Uturuki, wakati inatafuta kudumisha mazungumzo na pande zote mbili, Urusi na Ukrain, kuunga mkono utulivu wa kikanda, na kujitambua kama mpatanishi huku pia ikitoa shinikizo kwa Israeli kuhusu Gaza na kuhimiza washirika wa Magharibi kurudisha juhudi za kidiplomasia.