Shekaru ashirin da biyar da suka gabata a wannan watan, Kwamitin Tsaro na Majalisar Dinkin Duniya ya amince da kuduri mai lamba 1325 da ya shafi Mata, Zaman Lafiya da Tsaro (WPS), wani muhimmin abin da aka amince da shi cewa mata ba wai kawai waɗanda yaƙi ya shafa ba ne, har ma da waɗanda ke da muhimmanci wajen ginawa da kuma dorar da zaman lafiya.

A shekarar 2015, na sami damar jagorantar Sakatariyar da aka ɗora wa alhakin jagorantar bitar wannan manufa ta duniya ta shekaru 15 don amfanin Kwamitin Tsaron. Sakamakon wannan cincike kan rashin alaka tsakanin niyya da aiwatarwa ya nuna haka abun yake har zuwa yau.

Shekaru goma bayan haka, na yi rubutu daga Eritrea, ƙasar da gwagwarmayar 'yancin kai - wataƙila ya zama fiye da na kowace ƙasa a duniya - ta sami ƙarfi ta hanyar shigar mata cikin ayyuka.

Duk da haka, a duk faɗin yankin da kuma duniya, yawaitar rikice-rikice masu ƙarfi da ban tsoro suna tunatar da cewa yaƙin zaman lafiya da adalci na da matuƙar muhimmanci kamar a koyaushe

A cikin shekaru ashirin da biyar da suka gabata, manufar WPS ta yi tasiri mai ƙarfi ga zaman lafiya da tsaro a duniya.

Cin zarafin mata yayin rikice-rikice, wanda ake boye shi ta hanyar yin shiru, an amince da hakan a matsayin babban laifi na duniya.

A yanzu an daina kallon shigar mata cikin harkokin samar da zaman lafiya da kuma murmurewa bayan rikici a matsayin wata alama kawai, ana yi wa hakan kallon matsayin muhimmin abu ga sakamako mai dorewa.

Idan aka kwatanta da shekaru ashirin da suka gabata, an sami ƙaruwa a cikin shigar da mata a matsayin masu shiga tsakani, masu sulhu, da masu assasa zaman lafiya a ayyukan wanzar da zaman lafiyar a tsakanin al’ummu.

Kuma a faɗin Afirka, ƙasashe kamar Afirka ta Kudu, Ghana, da Rwanda sun tura mata masu wanzar da zaman lafiya waɗanda ke aiki da kyau a wasu daga cikin mawuyacin yanayi da aka shiga a duniya.

Waɗannan ba ƙananan fa'idodi ba ne. Suna wakiltar canje-canje a yadda muke fahimtar tsaro shi kansa.

Gibi

Duk da haka, dole ne mu fuskanci gibin da ake ci gaba da samu. Mata ba su da wakilci sosai a tattaunawar zaman lafiya ta yau da kullum.

Kuɗaɗen da ake bai wa ƙungiyoyin mata a wuraren da rikici ya shafa, waɗanda suka fi ƙarfi wajen hana tashin hankali kuma galibi su ne farkon waɗanda ke amsa buƙatun al'umma, har yanzu suna wakiltar ƙasa da kashi ɗaya cikin ɗari na tallafin duniya ga zaman lafiya da tsaro. Samun kariya daga ko ɗaukar alhakin tashin hankalin da ya shafi jinsi har yanzu ba a cim musu ba.

Kuma wataƙila mafi ban tsoro, ma'anar da muka ba wa zaman lafiya da tsaro ta gaza fahimtar tashin hankalin yau da kullum da mata da 'yan mata da yawa ke ci gaba da fuskanta a wajen da ya sha bamban da rikice-rikicen da aka saba gani.

Bugu da ƙari, a lokacin da sabbin rikice-rikice ke taso wa kuma tsoffin rikice-rikice ke ƙara zurfafa, damar shugabancin mata na raguwa a ƙarƙashin nauyin rashin tsaro da koma baya na siyasa.

Wannan ba kawai batun adalci ba ne— batu ne na ingancin aikin tun asali.

Shaidu da dama na tsawon shekaru sun nuna cewa idan mata suka shiga cikin ayyukan zaman lafiya, ana iya cim ma yarjejeniyoyi, aiwatar da su, da kuma dorar da su.

Inda aka samu ci gaban daidaiton mata, al'ummomi sun fi samun kwanciyar hankali, tattalin arziki ya fi habaka, kuma zaman lafiya ya fi dorewa.

A duniyar yau, inda yaƙe-yaƙe ke ƙaruwa kuma fararen hula ke ɗaukar nauyin da ba za a iya faɗi ba, shugabancin mata ba wai alfarma ko jin daɗi ba ne. Yana da mahimmanci ga rayuwar bai daya.

Amma ana jarraba ci gaba. A duk faɗin duniya, muna shaida yadda aka tsara mayar da martani ga haƙƙin mata; wanda manufofin siyasa, rikice-rikicen makamai, da kuma bayanai marasa tushe ke haifarwa.

Kudirin 1325

Wani labari mai haɗari, wanda ake ƙara amfani da shi wajen yaƙi da ta'addanci, shi ne cewa daidaiton jinsi da haƙƙin mata wani abu ne da ya zama "Tuggun kasashen Yamma." Wannan ikirari ba gaskiya ba ne.

Manufar Mata, Zaman Lafiya da Tsaro ita kanta ta samo asali ne daga Afirka. Namibia ta gabatar da kuduri mai lamba 1325 a lokacin da take zama mamba a Kwamitin Tsaro a 2000. Tun daga lokacin, ƙasashen Afirka sun kasance cikin manyan masu fafutukar wannan ajanda - a cikin Majalisar da kuma a duk ƙoƙarinmu na wanzar da zaman lafiya da sulhu.

Afirka ba ta taɓa zama mai karɓar ra'ayoyi game da zaman lafiya ba. Tun daga shugabancin Ellen Johnson Sirleaf da Graça Machel zuwa ga mata masu shiga tsakani marasa adadi da ke aiki a hankali a cikin al'ummomi a faɗin Sahel, Kahon Afirka, da Manyan Tafkuna, matan Afirka sun sake fayyace yadda gina zaman lafiya yake.

A Eritrea, mata ne ginshiƙin gwagwarmayar 'yanci - kusan kashi ɗaya bisa uku na masu fafutukar 'yanci mata ne - kuma daidaiton jinsi ya kasance ginshiƙin asalin ƙasar, wanda manufofi da shugabancin siyasa suka ƙarfafa.

A faɗin nahiyar, mata sun ci gaba da nuna cewa zaman lafiya da aka gina ba tare da su ba ba zai iya dore wa ba.

Yayin da Majalisar Dinkin Duniya ke bikin cika shekaru 80 da kafuwa, a muhimmin bangare na gyare-gyarenmu dole ne a yi tambaya game da irin tsarin hadin gwiwa tsakanin kasashe daban-daban da duniya ke bukata ga al’ummu masu zuwa.

Manufar Mata, Zaman Lafiya da Tsaro tana ba da jagoranci: hadin kai, aiki bisa shaida, da kuma samo asali daga tushen insaniyya na bai daya.

Domin farfado da zaman lafiya da tsaro na duniya, ka'idojin 1325 suna bukatar a shigar da su a cikin ayyukan sabunta Majalisar Dinkin Duniyar kanta. Afirka ce inda aka haifi wannan manufa.

Tare da kwarewa mai zurfi da karfin ikon ɗabi'u masu kyau, nahiyar tana da matsayi na musamman don jagorantar babi na gaba, ba kawai ta hanyar mata ba, har ma ta hanyar jagorancin nahiyar da ke fafutukar kara hada kai da murya daya tare da gyare-gyaren hadin gwiwa tsakanin kasashe daban-daban a halin yanzu.

Idan aka yi aiki da waɗannan kiraye-kiraye, za su kusantar da mu ga hangen nesa na farko na Yarjejeniyar zaman lafiya mai ɗorewa da haɗin kai a duniya.

Marubuciyar, Nahla Valji ita ce Babbar Jami’ar Ayyukan Jin Kai na Majalisar Dinkin Duniya a Eritrea.

Togaciya: Ra'ayoyin da marubuciyar ta bayyana ba lallai ne su zama iri daya da ra'ayoyi, ko manufofin dab’i na TRT Afrika ba.