Kenya imeanza kuvuna mahindi katika mpango wake wa kitaifa unaolenga kuongeza uzalishaji wa ndani kama sehemu ya jitihada za kupunguza uagizaji wa chakula kutoka nje.

Mradi wa Usalama wa Chakula wa Galana Kulalu unapatikana katika eneo la pwani. Kutoka kwa ekari 1,500 za kwanza za mahindi zilizopandwa, mavuno yamefikia wastani wa magunia 28 na 30 kwa ekari, matokeo ambayo maafisa wa serikali wanasema yanaonyesha uwezekano wa uzalishaji wa chakula unaotegemea umwagiliaji katika maeneo kame na nusu kame.

“Maendeleo haya, pamoja na mageuzi yetu mapana ya kilimo, yanaipeleka Kenya kuelekea usalama wa chakula na kutuwezesha kuzalisha ziada kwa ajili ya kuuza nje,” Rais wa Kenya William Ruto amesema.

Ekari 330 za mahindi zitavunwa kwa muda wa siku tano zijazo, maji yakiwa tayari yanapatikana kutoka kwenye mabwawa mawili madogo, mshirika binafsi aitwaye Selu Limited hivi karibuni ataweza kumwagilia ekari 6,300.

“Hata hivyo, baada ya muda lengo ni kujenga bwawa kubwa huko Galana ambalo maji yake yanaweza kumwagilia ekari 200,000,” Waziri aliongezea.

Je, mradi huu una umuhimu gani?

Mradi wa Galana Kulalu ulianza 2013 kwa lengo la kuongeza uzalishaji wa ndani ya nchi na kupunguza kile kinachotumika kuagiza mahindi kutoka nje. Unatarajiwa kuondoa tatizo la uhaba wa kudumu wa mahindi nchini kwa kulima ekari 200,000 za eneo la Galana-Kulalu ili kukidhi takriban asilimia 41 ya matumizi ya mahindi ya kila mwaka ya takriban magunia milioni 48.

Kenya inaripotiwa kutumia zaidi ya shilingi milioni 400 katika uagizaji. Uagizaji wa mahindi kwa mfano ulikuwa takriban magunia milioni 3 mwaka 2024 huku Tanzania ikiwa chanzo kikuu.

Uzalishaji wa mahindi unatarajiwa kupanda kutoka magunia milioni 67 mwaka 2024 hadi milioni 70 mwaka huu.

Hata hivyo, mradi wa Galana ulikwama mnamo 2019 baada ya serikali kumfukuza mwanakandarasi. Ufufuaji huo unafuatia uwekezaji mkubwa wa serikali katika miundombinu ya umwagiliaji, ikiwa ni pamoja na kisima cha maji cha mita za ujazo 20,000, mfereji wa maji wa kilomita 2, hifadhi ya mita za ujazo 550,000, na pampu ya mita za ujazo 20,000 ambayo sasa inasambaza katika mashamba ya awali.

Kurejea kwa mradi

Mnamo Januari 4, 2023, Rais William Ruto alitoa agizo kwa Mradi wa Usalama wa Chakula wa Galana Kulalu usonge mbele chini ya utekelezaji wa mradi huo kupitia miundo ya mpangilio ya Ushirikiano wa Umma na Kibinafsi (PPP).

"Serikali imewekeza takriban Sh500m na ​​kwa mavuno ya kwanza, faida ya uwekezaji inatarajiwa kuwa mara sita," Katibu Mkuu wa Umwagiliaji Ephantus Kimotho alisema.

"Mradi wa Galana Kulalu uko mbioni kuwa kitovu cha chakula nchini Kenya, ukiunga mkono Ajenda ya Serikali ya Mabadiliko ya Kiuchumi ya Chini-Up (BeTA). Tumejitolea kufanikiwa kama inavyoonekana leo tunapovuna zao la kwanza chini ya PPP," alisema Waziri wa Maji na Umwagiliaji Eric Mugaa.

Serikali ya Kenya inashirikiana na kampuni kutoka Falme za Kiarabu, Kundi la Al Dahra linalotaka kulima ekari 180,000 na Selu Ltd. Serikali kupitia Shirika lake la umwagiliaji (National Irrigation Agency) ina ekari 10,000 chini ya umwagiliaji huku ikipanga kuongeza nyingine 10,000 katika muda wa kati.

Ushirikiano huo pia utapelekea ujenzi wa Bwawa la Galana kusaidia ekari 350,000 kwa uzalishaji wa chakula.

Mwekezaji binafsi katika mradi huo, Selu Limited, hadi sasa amelima ekari 1,500 na ana mpango wa kupanua hadi ekari 3,200 kufikia mwisho ya 2025, na hatimaye ekari 5,400 kufikia Juni 2026.

Mkurugenzi Mtendaji wa Selu Limited Nicholas Ambanya alisema mradi huo umetengeza takriban nafasi 200 za kazi.

"Mradi huu umethibitisha kuwa, kwa umwagiliaji, kame na nusu - ardhi kame inaweza kutusaidia katika kuhakikisha usalama wa chakula," Katibu Mkuu Kimotho aliongezea.

Wakati huo huo wakulima wa ndani wana wasiwasi ni jinsi gani serikali itaweka mizania ya uzalishaji wake na wakulima wa kawaida ili kusiwe na athari yoyote kwa uzalishaji wa ndani.

Mahindi, ambayo ni chakula kikubwa nchini Kenya, hulimwa zaidi katika maeneo ya magharibi na kaskazini mwa Bonde la Ufa ambapo ukulima ni mwezi Machi, na kuvuna ni kati ya Oktoba au Novemba.

Magharibi mwa Bonde la Ufa na maeneo mengine ya kusini na mashariki, mahindi hulimwa mara mbili kwa mwaka, na mavuno kati ya Julai-Agosti na Januari-Machi.

Serikali imesema ili kuwaepusha wakulima dhidi ya kuongezeka kwa mahindi ambayo yanaweza kuathiri mapato yao, mahindi katika skimu ya Galana Kulalu yatakuzwa kwa msimu mmoja pekee kwa mwaka.