na Abdulwasiu Hassan
Kutafuna miwa ni jambo la kawaida kaskazini mwa Nigeria, eneo ambalo linajulikana sana kwa uzalishaji wa kibiashara wa zao hilo.
Katika siku ya kawaida, ungekutana na watu wakifurahia miwa yao, wakitafuna na kupiga soga kwenye vijiwe.
Wakati wa unywaji wa juisi ya miwa, ungesikia watu wakitoa matamshi - kwa uangalifu au kwa kufahamu - wakipendekeza na wakieleza jinsi miwa yao ilivyomitamu.
Katika lahaja ya eneo la Kihausa - lugha inayozungumzwa na mamilioni ya watu - kitendo hicho kinaitwa "santi".
Zao lenye thamani
Wakati mtu anatamka maneno ya “Santi,” watu walio karibu naye wangeitikia kwa mzaha au kucheka ili kuvutia uangalifu wa mzungumzaji.
Miwa inathaminiwa sana kaskazini mwa Nigeria, na imekuwa sehemu ya utamaduni wa eneo hilo kwa muda mrefu sasa.
Kutafuna miwa ni jambo la kawaida kaskazini mwa Nigeria, eneo ambalo linajulikana sana kwa uzalishaji wa kibiashara wa zao hilo.
Hata hivyo, kumekuwa na mabadiliko katika jinsi zao hilo linavyotafunwa kadiri vizazi vinavyosonga mbele.
"Vijana wengi siku hizi wanagawanya miwa katika sehemu mbili au hata ndogo, na kisha kutafuna miwa hiyo kutoka kwenye vipande vilivyogawanyika," Amir Muhammad Hardo, mwanamume wa makamo kutoka kaskazini mwa Nigeria, ameiambia TRT Afrika.
“Nilikua najua miwa inatafunwa kwa kutumia meno kung’oa ala yake. Lakini kumbe miwa inatumia kisu cha jikoni au vitu vingine vyenye ncha kali,” alisema.
Hardo anaona kwamba miwa inayopandwa wakati wa mvua si mitamu kama ile inayokuzwa wakati wa kiangazi.
Soko la pili kwa ukubwa wa sukari
"Miwa inayokuzwa katika hali ya ukame zaidi hutoa viwango vya juu vya 'santi'. Ningeshauri kwamba mtu asitafune miwa mitamu katika mazingira mbalimbali kama vile mahali pa kazi,” amesema
Kibiashara, miwa hutumika kama malighafi kuu kwa uzalishaji wa sukari.
Nigeria ni soko la pili kwa ukubwa wa sukari katika Afŕika na kusini mwa Jangwa la Sahaŕa, wakiwa nyuma ya Afŕika Kusini.
Nchi hiyo ya Afŕika Maghaŕibi imeshuhudia kupungua kwa uzalishaji wa miwa kwa miaka mingi, na hivyo kuifanya seŕikali kuruhusu uagizaji wa sukari ili kukabiliana na uhaba uliopo.
Makadirio yanaonyesha kuwa matumizi ya miwa nchini Nigeria yanatarajiwa kushuka hadi tani 73,000 kufikia 2026, kutoka tani 81,000 mwaka 2021.
